Kudu wielkie

Kudu wielkie
	Tragelaphus strepsiceros
	(Pallas, 1766)
	; Samiec
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	bawoły
Plemię	Tragelaphini
Rodzaj	niala
Podrodzaj	Strepsiceros
Gatunek	kudu wielkie
Synonimy
	Strepsiceros strepsiceros (Pallas, 1766);
	Strepsiceros strepsiceros (Pallas, 1766);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kudu wielkie^[6] (Tragelaphus strepsiceros) – gatunek ssaka parzystokopytnego z rodziny wołowatych (Bovidae).

Występowanie

Afryka Południowa i Wschodnia. Występuje na kamienistych równinach, terenach pagórkowatych i w górach, na obszarach o różnym stopniu zakrzewienia lub zadrzewienia^[7]. Dawniej był gatunkiem licznym w całym zasięgu występowania. Obecnie jest zagrożony z powodu masowych polowań. Najliczniejsze populacje zachowały się w Namibii i RPA^[5]. Populacje wschodnioafrykańskie są rozproszone na obszarach górskich^[8].

Podstawowe dane
Długość ciała	185 – 245 cm^[7]
Wysokość w kłębie	100 – 150 cm^[8]
Długość ogona	30 – 55 cm^[7]
Długość rogów	120 cm^[8] (tylko u samców)
Masa ciała	120 – 315 kg^[8]^[9]
Dojrzałość płciowa	samice 15 – 21 miesięcy, samce 21-24 miesięcy^[9]
Okres godowy	pora deszczowa
Ciąża	7 – 9 miesięcy^[8]
Liczba młodych w miocie	1
Długość życia	23 lata^[9]

Tryb życia

Samice z młodymi żyją w małych stadach (od 6 do 20 osobników), samce to samotniki, chociaż czasem młodsze łączą się w stada liczące od 4 do 8 młodych samców (czasem z dorosłym). Rzadko stada osiągają wielkość 40 osobników, głównie za względu na dietę, w takim wypadku szybko skończyłoby się ich pożywienie. Roślinożercy. Żywią się głównie trawą porastającą sawanny.

Gatunek zawsze przebywa w pobliżu wody – jest wrażliwy na jej brak^[7]. Prowadzi raczej osiadły tryb życia, a na wędrówki wyrusza jedynie w czasie suszy. Aktywny głównie nocą, w ciągu dnia odpoczywa przeważnie ukryty w głębokich zaroślach. Zajmują obszar o powierzchni około 6,1 km² i 54% swojego czasu spędzają na jedzeniu.

W pełni dojrzałe samce często biją się z innymi, uderzając o siebie rogami, dopóki jeden z nich się nie podda. Czasem zdarza się tak, że nie zdołają się „wyplątać” z rogów przeciwnika, co na ogół kończy się śmiercią obydwu zwierząt.

Wrogowie

Wrogami wielkiego kudu są przede wszystkim lwy, leopardy i likaony. Również gepardy czasem polują na kudu, jednak nie są w stanie powalić dorosłego samca, dlatego na ogół polują na samice i młode. Kiedy stado jest otoczone przez wrogów, przewodnik (na ogół samica) ostrzega pozostałych członków stada. Często kudu nie są wystarczająco szybkie lub też mało wytrzymałe, aby uciec przed drapieżnikiem.

Rozród i wychowywanie młodych

Samice kudu wielkiego osiągają dojrzałość płciową około 1,5 roku życia. Okres godowy przypada na początek pory deszczowej. Rytuał godowy rozpoczyna się od prezentowania się samców przed samicą. Samiec czeka na pozwolenie od samicy, wydając różne dźwięki. Ciąża trwa od 7 do blisko 9 miesięcy. Na ogół rodzi się jedno, czasami 2 młodych. Większość porodów następuje od stycznia do marca. Młode jest początkowo karmione przez matkę. Przez pierwsze 2 tygodnie matka pozostawia je w ukryciu przed drapieżnikami. Gdy młode staje się wystarczająco samodzielne, wraz z matką dołączają do stada.

Kudu a człowiek

Kudu wielkie odnoszą zarówno korzyści, jak i szkody z ingerencji człowieka. Są zwierzętami łownymi. Być może nawyk kudu do zatrzymywania się i sprawdzania, czy są gonione sprawia, że stają się łatwą zdobyczą. Ludzie również niszczą ich naturalne środowiska. Jednak tworzone przez ludzi sztuczne zbiorniki wody pozwalają im zamieszkiwać tereny, których normalnie nie mogłyby zamieszkiwać. Mięso kudu jest sprzedawane surowe i suszone. Podaje się je w wielu restauracjach. Ich rogi wykorzystywane są do tworzenia rogów szofar na żydowskie święto Rosz ha-Szana (Święto Trąbek).^{[potrzebny przypis]}

Przypisy

↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tragelaphus strepsiceros (Pallas, 1766). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).
↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 603. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 614–616. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 330–332. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b IUCN SSC Antelope Specialist Group 2020, Tragelaphus strepsiceros, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-04-26] (ang.).
↑ Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b ^c ^d Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Newell, T: Tragelaphus strepsiceros. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Huffman Brent: Tragelaphus strepsiceros Greater kudu. www.ultimateungulate.com. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).

[mdd-1] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Tragelaphus strepsiceros (Pallas, 1766). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-11-30]. (ang.).

[amw-2] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 603. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[hmw-3] C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 614–616. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[icmw-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 330–332. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[iucn-5] IUCN SSC Antelope Specialist Group 2020, Tragelaphus strepsiceros, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-04-26] (ang.).

[miiz-6] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[K&P-7] Halina Komosińska, Elżbieta Podsiadło: Ssaki kopytne. Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002. ISBN 83-01-13806-8.

[ADW-8] Newell, T: Tragelaphus strepsiceros. (On-line), Animal Diversity Web, 1999. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).

[Huffman-9] Huffman Brent: Tragelaphus strepsiceros Greater kudu. www.ultimateungulate.com. [dostęp 2011-03-20]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]